II.ABDÜLHAMİD’DEN, HACI HOCEGÂN EFENDİ’YE BERAT-I HÜMAYUN

Osmanlı Padişahı II.Abdülhamid Han Bozkırlı Hacı Memiş Efendi’nin talebesi Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi’nin oğlu Hacı Hocegân Efendi’ye 4 Ekim 1902 tarihinde “Feraşet-i Şerife Beratı “ vermiştir.

Konuyla ilgili olarak Tarihçi Ercan Arslan şu önemli açıklamaları yaptı: Seydişehir’de Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi (1807-1903) nin oğullarından Hacı Ahmet Efendi’nin kızı Emine Hanım ile evlenmiş olan Beyşehir, Üzümlü Manastır köyünden Mustafa oğlu Abdülcelil Mümin Hoca Efendi’nin (vefatı 1930) arşivinde ulaştığımız “Feraşet-i Şerife Beratı” dikkatimizi çekti. Hacı Abdullah Efendi’nin eşi Arife Hanım’dır. Mehmet Hocegan (1836-1906),Hacı Ahmet Efendi (1840-1918),Hacı Şakir Efendi( 1845-1909) , Şerife Hanım, Hatice Hanım isimlerinde beş çocuğu vardır. (Ş.Yldız, Seydişehirli Hacı Abdullah Efendi, Konya 2015,s.20-27)

İncelediğimiz Berat-ı Hümayunun transkripsiyonu şu şekildedir:

Zillüllahi teala.. Sultân Abdülhamid Han Bin Abdülmecid El-Muzafferü Dâima El Gazi (Tuğra)

“Nişân-ı şerif-i âlişân sâm’i-i mekan-ı sultânî ve tuğrâyı garrâyı cihan şân-ı hakâni hükmü oldur ki Çünü azam devleti dareyn ve akdemü saadet-i menzileyn müdavemet-i hıdmet-i Haremeyn-i şerifeyn ve mülazemeti ravza-i mudahhara-i hazret-i seyyidül kevneyn ve resulüssakaleyn olmağın ol devlet-i uzma ve ol saadet-i kübraya vasıl olanlar beni adem nevinden mümtaz ve serafiraz idüğü bi iştibahtır. Binaen ala zalik (Ona göre) matafı melaike-i mukarrebin ve menzilgahı cenab-ı Cibril-i emin nazargah-ı hazret-i rabbül alemiyn olan ol asitan-ı şefaatı ünvanın çar-ı …saadet-i iktiranında ber veçhi hasbi rub’i kırat feraşet-i şerife hizmet-i celilesiyle şerefyab olan Hafız Ahmed’in vefatı vukuu ile mahlulünden Konya Vilayetine mülhak Seydişehri Kasabası’nda hadimüt tarikat-ı aliyye-i Nakşibendiyye Şeyh Abdullah Efendizade İş bu rafii tevkii refiüşşan-ı Hakani Hacı Hocegan zide sadrehü Ol hizmet-i şerife-yi kendüye Devlet ve sebeb-i rahmet ve şefaat bilüp… Talib ve rağib olmağla tevcih ve yedine berat-ı şerifim itasını makam-ı nezaret-i evkaf-ı hümayunumdan ba takrir ledel inha mucibince tevcih olunmak fermanım olmağın bin üç yüz yirmi senesi Receb-i Şerifinin birinci günü tarihiyle bu berat-ı saadet …verdim buyurdum ki muma ileyh ba del yevm ol makam …eman …ber veçhi hasbi rub-i kırat feraşet-i şerife hizmet-i celilesiyle şerefyab olup hizmet-i lazimesin tarafından tayin edeceği kaimakam ve naim menam kemal-i tazim ve tekrim ve evvab ve nihayet haya ve hicab ve nezafet ve elbise ve siyab ile ala maceral ade eda eyleye. Tahriran Fil yevmil a’şir min şehri Şabanül Şerife sene ışrin ve selase miete ve elf. Evkaf-ı Hümayun-u Hazine-i Celilesine mahsus berat-ı alişan yazılmak içün varakadır. Yalnız 10 kuruştur.”

Tarihçi Arslan devam ederek “ Hacı Hocegan Efendiye verilen Mekke Ferâşeti; Kâbe-i Muazzama’nın, Medine Ferâşeti de, Kabr-i Saadet’in yani Ravza-i Mutahhara’nın (Peygamberimizin Mezarının olduğu yer) temizlik işleri vazifesine bakma (M.Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü,1983,I.606) görevini ifade etmektedir. Bu mühim ve saygı değer vazifeye pek eski zamanlardan beri memleketin faziletli alim kimseleri ile halk içinde güvenilirliğiyle tanınmış, hürmet, güzel ahlak ve tavırlarıyla bilinen, dini ve ilmi gayreti aşikar, mümtâz olan kişiler tayin olunurdu. II.Abdülhamid (1876-1909) tarafından verilmiş olan Feraşet-i Şerife Beratında Hafız Ahmet’in vefatı ile boşalan kadroya, Seydişehir’de Medresesi bulunan Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi’nin oğlu Hacı Hocegân Efendi çeyrek kırat hisse ile atanmıştır. Bu görev için yerine görevlendireceği veya vekil tayin edeceği kişi vazifesini büyük bir olgunluk ve saygı ile, haya ve edep içinde temiz kıyafetlerle yerine getirmekle yükümlüydü. Toz alma işlemleri deve kuşu tüyü ile gerçekleştirilirdi. Bu tarihlerde II.Abdülhamid ile Hacı Hocegan Efendi’nin temaslarının olduğu biliniyor. Bu berat’ın verilme sürecinin Hacı Hocegan Efendinin İstanbul’a gidip rahatsızlığı dolayısıyla padişah tarafından saray doktorlarına ameliyat ettirilmesi ile aynı tarihlere rastladığı kanaatindeyiz.

Hocegan Efendi 1906 yılında vefat etmiştir. Hacı Abdullah Efendi Türbesinde erkekler kısmında ikinci kabirde medfundur. Manastırlı Mümin Hoca Efendi 6 Mayıs 1905 tarihinde Esseyyid Mehmed Hocegan Efendiden icazet (Halifelik Belgesi) almıştır. Küpe mezarlığında bulunan mezar kitabesinde “ Nakşibendi merhum Şeyh Abdullah Efendi Hülefasından Mümin Hovace Ruhuna Fatiha 15 Teşrini sani 1346 (15.11.1930) yazmaktadır. Kişisel arşivlerde olan bu ve benzeri belgelere ulaşmamız çok önemlidir. Seydişehir’in tarihi hafızası bu şekildeki arşiv belgelerinde gün yüzüne çıkmayı beklemektedir dedi.