“UYUŞTURUCU İLE MÜCADELEDE EYLEM PLANI’NA YÖNELİK İLETİŞİM STRATEJİSİ UYGULAMA REHBERİ”

Risk Giderek Büyüyor!

Sentetik uyuşturucu kullanımı dünya genelinde gün geçtikçe artıyor. Uyuşturucu kullanımı Avrupa ülkelerinin çok gerisinde olsa da Türkiye için de risk giderek artıyor. Uyuşturucu bağımlılığı ile mücadele etmek, gençleri bilgilendirmek ve bu konudaki duyarlılığı artırmak için 2014 yılında Başbakanlık genelgesiyle ilgili tüm kamu kurumlarının bir araya geldiği bir platform oluşturuldu. Bu platform, uyuşturucuyla mücadelede siz medya mensuplarının desteğine ihtiyaç duyuyor.

Uyuşturucu ile Gelin Birlikte Mücadele Edelim!

Uyuşturucu konulu medya metinlerinde sıklıkla yapılan hatalardan hareketle dikkat edilmesi rica edilen hususlar bu broşürde yer alıyor. Daha önce intihar haberleriyle ilgili gösterilen hassasiyetin ölüm oranlarını ciddi oranda düşürdüğünü biliyoruz. Uyuşturucu konulu haberlerde gösterilecek aynı hassasiyet pek çok hayatı kurtarabilir.

Haberlerde Uyuşturucu Kullanan Kişilerle İlgili Yapılan Tasvirler

• Uyuşturucu kullanan kişiler haberlerde genellikle “tehlikeli meczuplar” olarak resmediliyor.

• Edilgin konumdaki bağımlıların toplum ve aileleri için tehlike unsuru olduğu sıklıkla vurgulanıyor.

• Oysa bu kişilerin de birer birey olduğu ve isterlerse bu durumdan kurtulabileceği mesajı haberlerde daha sık işlense bağımlıların toplumsal konumu değişebilir ve tedaviye rağbet artabilir.

Nelere dikkat edilmeli?

1-Nitelemelere ve tasvirlere;

X Uyuşturucu bağımlıları için ‘kurban’, ‘batağa saplanmış’, ‘esiri olmuş’, ‘tuzağa düşmüş’ gibi nitelemeler yerine; ‘bağımlı’, ‘tedaviye ihtiyaç duyan’, ‘uyuşturucu kullanan’ ifadeleri kullanılmalı.

2-Bir risk varsa bunun herkes için geçerli olduğuna;

X Uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığı konusu işlenirken bu sorunun sadece belirli bir alt kültürel gruba, parçalanmış ailelere, sokak çocuklarına vb. özgü olduğu izlenimini yaratacak iletilerden kaçınılmalı.

3-Uyuşturucu kullanıcılarının onurunu kıracak ve itibarını zedeleyecek ifadeler kullanmamaya; X Uyuşturucu kullanıcıları; sarhoş, tinerci, esrarkeş, hapçı, eroinman vb. ifadelerle tanımlanmamalı. X Haberlerde kişinin uyuşturucu etkisi altında bilinçsizce sergilediği davranışlara ilişkin görüntüler verilmemeli.

4- Haber kurgusunda abartıdan kaçınmaya; X Uyuşturucu bağımlıları ile ilgili şok etkisi yaratacak dramatik görüntüler, abartılı tekrarlar ile haberle ilgisi olmayan stok görüntülerin kullanımından kaçınılmalı.

Medya İçeriklerinde Uyuşturucu Kullanan Kişilerin Çevrelerine İlişkin Betimlemeler

• Uyuşturucu kullanan kişilerin aileleri, medya içeriklerinde genellikle “utanç içinde ve mağdur” olarak resmediliyor.

• Uyuşturucu kullanan kişilerin arkadaşları ve edinilmiş çevreleri çoğunlukla “tehlikeli” ve “kötü” gösteriliyor. “Kötü çevrenin kurbanı olmuş genç” gibi tasvirlere sıkça rastlanıyor.

• Bu durum; uyuşturucu bağımlılarının toplumdan ve akranlarından dışlanmasına, destekten yoksun kalmasına yol açıyor.

Nelere Dikkat Edilmeli?

1-İçeriğin dramatik etkisini artırmak üzere bağımlıların ailelerinin çocuklarından duydukları utanç ve hayal kırıklığının abartılı bir şekilde verilmemesine;

2-Haber görsellerinde bağımlıların ve çevrelerinin fotoğrafları ve açık kimliklerini izinsiz ifşa etmemeye;

3-Olumsuz akran tutumlarına karşı gençleri çaresiz konumda göstermemeye; X Olumsuz akran, arkadaş tutumlarına karşı gençler, edilgen, boyun eğen ya da çaresiz konumda gösterilmemeli.

4-Uyuşturucu kullanan bireylere nasıl yardım edileceği konusunu daha çok işlemeye; Uyuşturucu kullanan kişilerin aile ve çevrelerini hedef alan yayınlarda onları aydınlatacak örnek davranış, söz ve tutumlara daha çok yer verilmeli.

Uyuşturucu Maddenin Metin İçerisinde Veriliş Biçimi

•Son bir yılda yapılan haberlere en çok konu olan uyuşturucu madde; “Bonzai”.

•“Bonzai” kelimesi yerine “sentetik uyuşturucu” terimini tercih etme oranı artıyor.

•Metinlerde uyuşturucu madde genellikle, “dehşet”, “cehennem”, “dram” gibi korkutucu ve aynı zamanda bilinmezlik içeren ifadelerle anlatılıyor.

•Uyuşturucunun kullanım şekli (şırıngayla, sigara, pipoyla vs.) ve kullanım yerine (metruk binalar, boş araziler, partiler vs.) ilişkin ayrıntılara sıklıkla yer veriliyor.

•Bu durum risk grupları için merak uyandırıcı ve teşvik edici olabiliyor.

Nelere Dikkat Edilmeli?

1-Uyuşturucunun birey üzerindeki geçici etkilerine yer vermemeye; X Uyuşturucu kullanımının birey üzerindeki sahte ve geçici iyi hissetme duygusunu vurgulamak, risk gruplarını uyuşturucu kullanımına yönlendirebilir.

2-Uyuşturucu kullanımını normalleştiren ve özendiren tasvirlerden kaçınmaya; X “Uyuşturucu alışkanlığı”, “uyuşturucu tutkusu”, “keyif verici madde”, “altın vuruş” gibi tanımlamalar yapılmamalı. X “Bağımlılık yapmaz”, “kilo verdirir” veya “yaratıcılığı artırır” gibi özendirici nitelemelerden kaçınılmalı.

3-Uyuşturucunun kullanılışını tasvir eden ayrıntıları vermekten kaçınmaya; X Uyuşturucu maddenin kullanım şekilleri ve malzemeleri ayrıntılarıyla verilmemeli. X Uyuşturucu temin edilen cadde, sokak adı ya da kullanım yerlerine ilişkin ayrıntılar verilmemeli.

Uyuşturucu Arzı ile İlgili İçerikler

•Uyuşturucu satıcıları, üreticileri, kaçakçılığı ile bununla bağlantılı suçlarla ilgili medya metinlerinde bu yolla yüksek kazanç elde edildiği sıklıkla vurgulanıyor.

•Kaçakçılık, satıcılık ve üreticilik yöntemlerinin ayrıntıları ilgi çekici unsur olarak ayrıntılı şekilde işleniyor.

•Bu durum suça yatkın kişileri teşvik edebiliyor.

Nelere Dikkat Edilmeli?

1-Uyuşturucu kaçakçılığını yüksek kâr getiren bir iş olarak sunmamaya; X Uyuşturucu madde yakalamalarında, “milyon dolarlık baskın” gibi maddenin piyasa değerini öne çıkaran ifadeler yerine; ‘büyük miktarda uyuşturucu ele geçirildi’ gibi daha genel ifadeler tercih edilmeli.

2-Uyuşturucu kaçakçılığı, satışı ve suç tekniklerini ayrıntılarıyla anlatmamaya ve mücadele yöntemlerini deşifre etmemeye;

3-Uyuşturucu kaçakçılığı yapan kişilerle ilgili özendirici sıfatlardan kaçınmaya; X Uyuşturucu kaçakçıları ve örgüt liderleri için baron, patron, ağa, ağabey gibi özendirici tanımlardan kaçınılmalı.

Uyuşturucu ile Mücadelede Başarı Hikâyeleri Umut Verir!

• Uyuşturucu bağımlılığını yenen, aktif bireylere ilişkin haberlerin olumlu mesajlarla birlikte oluşturulan metinlerde yer alması, mücadelenin toplumsal boyutunu öne çıkarma ve özdeşim kurma olanağı yaratma alanlarında benzersiz fırsatlar sunar.

• Bireysel başarı hikâyeleri dışında konuyla ilgili gerçekleştirilen projeler, dayanışmalar ve kaydedilen gelişmeler de yine bu tipten haberlerde işlenebilir.

• Başarı hikâyelerini medya metinlerinde daha çok işlemek bağımlılara umut vericidir.

Bireysel Başarı Hikayeleri için Önerilen Mesajlar:

-“Hayatta insanın başına her türlü kötülük gelir, yeter ki buna bir son ver!” Uyuşturucu bağımlılarının seçenekleri olduğu, birey olarak inisiyatif alabilecekleri ve kendilerini yıpratıcı şekilde suçlamamaları gerektiği mesajlarda öne çıkarılabilir.

-“Yapabilirsin, karar verip, uygulayabilirsin çünkü sen bir bireysin!” Olumlu ve yüreklendirici mesajlar; toplumdan dışlanmış, kendini yenik hisseden uyuşturucu bağımlıları için mücadeleye sevk edicidir.

-“Profesyonel yardım hayati önem taşır” Uyuşturucu bağımlılığının tedavisinin mümkün olduğu ancak bu tedavinin uzmanlar tarafından ve özel tedavi birimlerinde yapılması gerektiği vurgulanmalı.

-“Başka bir hayat mümkün” Başarı hikayelerinde, bağımlılıktan kurtulan kişilerin yeni hayatlarına yer verilmesi özdeşim modeli oluşturma konusunda yardımcı bir unsurdur. Bu kişilerin “toplum içine karıştığı”, “onay gördüğü”, “çalışmaya başladığı”, “sevdiklerine döndüğü” ve bir “amaç” edindikleri vurgulanmalı.

İnternet Uyuşturucu ile Mücadelede En Etkili Mecraları Barındırır.

•Kitle iletişim araçları karşısında etkiye en açık grubu oluşturan çocuklar ve gençler, sosyal medya mecralarını en çok kullanan ve bu alanların tesirine de en çok maruz kalan grup olarak öne çıkıyor.

•Uyuşturucu ile mücadelede sosyal medya ve internet siteleri bulunmaz fırsatlar sunuyor.

Ne Yapmalı?

•Medya organları, sosyal medya hesapları aracılığıyla uyuşturucuyla mücadele konusunda farkındalık oluşturmalı ve sosyal medyanın bu gücünden yararlanılmalı.

•Görsel ve işitsel medyanın sosyal medya hesaplarının ulaştığı kişi sayısı ve etkinliği göz önüne alındığında sosyal medyanın etkileme ve yayılma gücü kullanılarak uyuşturucuyla mücadele konusuna medya organları tarafından da destek verilmeli.

•Konuyla ilgili gençlerin ilgisini çekecek metin, fotoğraf ve videolar paylaşılmalı.

•Kamu kurumları tarafından uyuşturucu ile mücadele kapsamında yürütülen faaliyetlere, haberlere, görsel ve işitsel medya organları da sosyal medya hesapları üzerinden yapacakları paylaşımlarla destek vermeli.